Kan Grupları

Kan grupları, insanlardaki kanın özelliklerini belirtmek amacıyla, antikorlara bakılarak belirlenmiş olan sınıflandırma sistemidir. Kanda bulunan alyuvarlar, kana kırmızı rengi veren oluşumlardır. Alyuvarların üzerinde bulunan, kan proteinlerine göre gruplar oluşmaktadır. Bu proteinler üç gruba ayrılmıştır. A, B ve RH proteinleri aralarında 8 adet kan grubu oluşturur. Vücudun bağışıklık sisteminin ürettiği antikorlarda kanda bulunmaktadır. Bunlarda A, B ve RH antikoru olarak adlandırılır. Bilinen hiçbir kanın yapısında antikorlar ve protein yan yana bulunmaz. Bunlar birlikte olursa, birbirlerini tutarak katılaşırlar ve çökelirler. Kişiler arasında kan alışverişi yapılabilmesi için, alıcı ve vericilerin kanlarındaki protein ve antikorların incelenmesi gerekir. Farklı gruplara sahip kişiler arasında kan alışverişi yapılamaz. Kan grupları içerisinde sadece AB grubu olanlar genel alıcı, O grubu olanlar ise genel vericidir.

RH Faktörü nedir?

İnsanların kanlarında bulunan RH faktörü Eritroblastoz, bazı kişilerde bulunmayarak, RH negatif olarak adlandırılır. İnsanlarda görülmeme olasılığı %15 olan Eritroblastoz, özellikle anne ve bebeğin kan gruplarında görülecek uyuşmazlık neticesinde kırmızı kan gruplarının harap olmasına sebep olur. Irsi olan bu durum, doğar doğmaz bebeğin kanının değiştirilmesi ile tedavi edilmektedir. Eritroblastoz, RH faktörü hastalığı, Eritroblastoz fetalis, yeni doğan çocuklarda had sarılık, yeni doğanlarda hemolyfic hastalık olarak ta adlandırılır.

Kan grupları nelerdir?

• A grubu RH negatif: Kan gurubunu belirleyecek olan A genine sahip olan ve içeriğinde RH faktörü bulunan kan grubudur.
• A grubu RH pozitif: Kanın içeriğinde A geninin bulunması, fakat RH faktörünün bulunmadığı kan grubudur.
• B grubu RH negatif: Kan grubunu belirleyecek olan B genine sahip, RH faktörünün bulunmadığı kan grubudur.
• B grubu RH pozitif: Kan grubu içerisinde B geninin ve RH faktörünün bulunduğu gruplardır.
• AB grubu RH negatif: Kanın içeriğinde hem A, hem B geninin olması, RH faktörünün bulunmadığı gruplardır.
• AB grubu RH pozitif: Kan gruplarını belirleyen A ve B genlerine sahip, RH faktörünü bünyesinde bulunduran kan grubudur.
• 0 grubu RH negatif: Kanın içeriğinde A ve B genlerinden hiç birinin bulunmadığı, RH faktörünün de olmadığı gruplardır.
• 0 grubu RH pozitif: Kanda A ve B genlerinin bulunmadığı fakat, RH faktörünün bulunduğu kan grubudur.

Kan gruplarının görevi nedir?

Grupları belirleyen A ve B genleri, kandaki A ve B proteinlerinin hangisinin alyuvar çeperinde bulunacağını belirler. Bunlardan AB grubunda her iki protein bulunurken,0 grubundan iki proteinde bulunmaz. Kan grubunu belirleyen proteinler, aglütinojen olarak adlandırılır. Vücuda farklı bir kan grubunun girmesini önleyen aglütinin adında antikorlarda kanda bulunur.

Kan gruplarının anne babadan çocuğa aktarımı nasıl olur?

Anne babadan çocuğa kan grupları Mendel kanunlarına göre aktarılır. Buna göre bir anneden alınacak gen, birde babadan alınacak gen çocuğun kan grubunu belirleyecektir. Anne ve babadan gelen genler aynı karakteri taşıyorsa homozigot, farklı karakterlerde genler taşıyorlarsa heterozigot olarak adlandırılır. Homozigot anne ve babanın çocukları aynı kan grubundan olacaktır. Bir raya gelen iki gen arasında baskınlık ve çekiniklik özelliği bulunacaktır. Baskın olan gen diğerini bastıracak, özelliklerini kapatacaktır. Kişi B0 genlerine sahipse B, 00 genlerine sahipse 0 kan grubu meydana gelecektir.

Mendel kanunlarına göre;

• Eşlerden biri AB grubuna sahipse, 0 grubu çocuklar, 0 grubuna sahip bir eş olması durumunda AB grubuna sahip çocuklar olmayacaktır.
• Eşlerden her ikisi de AB grubuna sahipse, çocuklar A, B ve AB kan gruplarından olacaktır.
• Eşlerden biri A, diğeri B grubuna sahipse, çocuklar A, B, AB ve 0 grubuna sahip olabilirler.
• Eşlerden biri 0 kan grubunda, diğeri AB kan grubuna sahip olduğunda çocuklar daima A ve B kan gruplarından olacaktır.