Arteriyel kan gazı testi neden yapılır?

Arteriyel kan gazı testi, atardamardan (genellikle bilek, kol veya kasıktaki arterlerden) alınan kan örneği üzerinde yapılan bir analizdir. Bu test, kandaki asit-baz dengesi, oksijen ve karbondioksit seviyelerini ölçerek vücudun solunum ve metabolik durumu hakkında detaylı bilgi sağlar. AKG testi, acil servisler, yoğun bakım üniteleri ve solunum sorunları olan hastaların takibinde sıkça kullanılan hayati bir tanı aracıdır.

AKG testi, çeşitli sağlık sorunlarının teşhis ve takibinde kullanılır. Başlıca nedenler şunlardır:

• Solunum Fonksiyonlarının Değerlendirilmesi: Akciğerlerin oksijen alımı ve karbondioksit atılım kapasitesini ölçmek için kullanılır. Astım, KOAH (Kronik Obstrüktif Akciğer Hastalığı), pnömoni (zatürre) veya akciğer ödemi gibi durumlarda solunum yeterliliğini değerlendirir.
• Asit-Baz Dengesinin İncelenmesi: Vücudun asit-baz dengesindeki bozuklukları (asidoz veya alkaloz) tespit etmek amacıyla yapılır. Bu, böbrek yetmezliği, diyabetik ketoasidoz, şok veya ağır enfeksiyonlar gibi metabolik sorunların tanısında kritiktir.
• Oksijen Tedavisinin Etkinliğinin Değerlendirilmesi: Oksijen terapisi alan hastalarda, tedavinin yeterliliğini kontrol etmek ve gerekirse ayarlamalar yapmak için kullanılır.
• Acil Durumların Teşhisi: Nefes darlığı, bilinç kaybı, şüpheli karbonmonoksit zehirlenmesi veya travma gibi acil vakalarda, hızlı tanı koymak ve hayati parametreleri izlemek amacıyla uygulanır.
• Kronik Hastalıkların Takibi: KOAH, kalp yetmezliği veya böbrek hastalığı gibi uzun süreli sağlık sorunları olan hastalarda, hastalığın seyrini ve tedavi yanıtını izlemek için düzenli olarak yapılabilir.
• Ameliyat Sonrası İzlem: Özellikle genel anestezi altında geçirilen ameliyatlardan sonra, hastanın solunum ve metabolik durumunu kontrol etmek için kullanılır.

AKG testi, aşağıdaki temel parametreleri ölçer:

• pH: Kanın asitlik veya alkalilik seviyesini gösterir. Normal değer 7.35-7.45 arasındadır. Düşük pH asidoz, yüksek pH ise alkaloz anlamına gelir.
• PaCO2 (Kısmi Karbondioksit Basıncı): Kanda çözünmüş karbondioksit miktarını ölçer. Normal değer 35-45 mmHg'dir. Yüksek PaCO2, solunum asidozunu; düşük PaCO2 ise solunum alkalozunu işaret eder.
• PaO2 (Kısmi Oksijen Basıncı): Kanda çözünmüş oksijen miktarını gösterir. Normal değer 80-100 mmHg'dir. Düşük PaO2, hipoksemi (kanda oksijen eksikliği) anlamına gelir.
• HCO3- (Bikarbonat): Metabolik asit-baz dengesini yansıtan bir parametredir. Normal değer 22-26 mEq/L'dir. Düşük HCO3- metabolik asidoz, yüksek HCO3- ise metabolik alkaloz ile ilişkilidir.
• O2 Doygunluğu (SaO2): Hemoglobinin oksijenle doyma yüzdesini ifade eder. Normal değer %95-100'dür.

Arteriyel kan gazı testi, solunum ve metabolik bozuklukların teşhis, tedavi ve takibinde vazgeçilmez bir yöntemdir. Doğru sonuçlar için kan örneği uygun şartlarda alınmalı ve hızlıca analiz edilmelidir. Test sonuçları, hekimlerin hastanın durumunu bütüncül bir şekilde değerlendirmesine ve uygun müdahaleleri planlamasına olanak tanır. Eğer nefes darlığı, halsizlik veya benzeri şikayetleriniz varsa, bir sağlık uzmanına başvurarak gerekli testleri yaptırmanız önerilir.