Akciğerde kan pıhtısı neden oluşur ve belirtileri nelerdir?

Akciğerde kan pıhtısı, tıbbi adıyla pulmoner emboli (PE), akciğer atardamarlarından birinin veya birkaçının kan pıhtısı (tromboemboli) nedeniyle tıkanmasıdır. Bu pıhtılar genellikle bacakların derin toplardamarlarında oluşur (derin ven trombozu - DVT) ve kan dolaşımıyla akciğerlere taşınarak burada damarı tıkar. Bu, hayatı tehdit edebilen ciddi bir tıbbi acil durumdur.

Pulmoner embolinin temel nedeni, vücudun başka bir yerinde (çoğunlukla bacaklarda) oluşan bir kan pıhtısının koparak akciğere ulaşmasıdır. Bu pıhtı oluşumuna zemin hazırlayan risk faktörleri şunlardır:

• Hareketsizlik: Uzun süreli yatak istirahati, uzun mesafe uçak veya araba yolculukları (ekonomi sınıfı sendromu), felç gibi durumlar bacaklarda kanın göllenmesine ve pıhtı oluşumuna neden olur.
• Cerrahi Operasyonlar: Özellikle kalça veya diz protezi ameliyatları, büyük karın ameliyatları ve genel anestezi sırasında uzun süre hareketsiz kalma riski artırır.
• Bazı Hastalıklar: Kanser (ve bazı kemoterapi türleri), kalp yetmezliği, kronik obstrüktif akciğer hastalığı (KOAH), inflamatuar bağırsak hastalıkları pıhtılaşma riskini yükseltir.
• Kan Pıhtılaşma Bozuklukları: Bazı kalıtsal bozukluklar (Faktör V Leiden mutasyonu gibi) kanın normalden daha kolay pıhtılaşmasına yol açar.
• Travma veya Ameliyat: Bacaklardaki büyük travmalar veya damar yaralanmaları pıhtı riskini artırır.
• Gebelik ve Doğum Sonrası Dönem: Gebelikte rahmin damarlara baskı yapması ve doğumdan sonraki haftalarda pıhtılaşma riski daha yüksektir.
• Doğum Kontrol Hapları veya Hormon Replasman Tedavisi: Özellikle sigara içen kadınlarda bu ilaçlar pıhtı riskini belirgin şekilde artırır.
• Obezite: Aşırı kilolu olmak pıhtı oluşum riskini artıran bir faktördür.
• Sigara Kullanımı: Sigara, damar sağlığını bozarak ve kanı koyulaştırarak pıhtı riskini yükseltir.
• Yaş: İleri yaş, özellikle 60 yaş üstü, riski artırır, ancak her yaşta görülebilir.

Belirtiler, pıhtının büyüklüğüne, akciğerdeki yerine ve kişinin genel sağlık durumuna bağlı olarak hafiften şiddetliye kadar değişkenlik gösterebilir. Bazı durumlarda hiçbir belirti görülmeyebilir. En yaygın belirtiler şunlardır:

• Nefes Darlığı: Bu, en sık görülen belirtidir. Aniden başlayabilir ve istirahat halindeyken bile ortaya çıkabilir. Egzersizle daha da kötüleşir.
• Göğüs Ağrısı: Genellikle keskin ve bıçak saplanır gibi bir ağrı olarak tarif edilir. Derin nefes almakla, öksürmekle veya yemek yemekle şiddetlenebilir. Kalp krizi ağrısına benzeyebilir.
• Öksürük: Genellikle kuru olabilir, ancak bazen kanlı balgam (pembe veya kanlı mukus) da görülebilir.
• Bacak Ağrısı veya Şişlik: Özellikle baldırda ağrı, hassasiyet, şişlik, kızarıklık ve ısı artışı varsa, bu derin ven trombozunun (pıhtının kaynağı) belirtisi olabilir.
• Aşırı Terleme ve Ciltte Nemlilik: Ani başlayan, soğuk terlemeler görülebilir.
• Hızlı veya Düzensiz Kalp Atışı (Çarpıntı): Kalp, tıkanıklığı aşmak için daha hızlı atmaya başlar.
• Baş Dönmesi, Sersemlik veya Bayılma: Beyne giden oksijen miktarının azalmasından kaynaklanır. Bu, ciddi bir pulmoner embolinin işareti olabilir.
• Ateş: Hafif derecede ateş görülebilir.
• Siyanoz: Dudakların ve tırnak yataklarının mavimsi bir renk alması, ciddi oksijen eksikliğinin göstergesidir.

Yukarıdaki belirtilerden herhangi biri, özellikle ani nefes darlığı, göğüs ağrısı veya bayılma hissi ortaya çıkarsa, derhal acil tıbbi yardım alınması hayati önem taşır. Pulmoner emboli, hızlı teşhis ve tedavi ile başarılı bir şekilde yönetilebilir. Erken müdahale, hayat kurtarıcıdır.