Dışkıda kan varlığı nasıl tespit edilir?

Dışkıda kan varlığı, genellikle sindirim sistemindeki bir kanamanın işareti olabilir ve ciddiye alınması gereken bir durumdur. Kanamanın kaynağına bağlı olarak dışkıdaki kan gözle görülebilir (açık renkli) veya gizli (gözle görülemeyen) şekilde olabilir. Dışkıda kan tespiti için çeşitli yöntemler bulunmaktadır. İşte bu yöntemlerin detaylı açıklaması:

Gözle görülebilen kan, dışkının renginde veya yapısında belirgin değişikliklerle kendini gösterir. Bu durumda aşağıdaki belirtiler gözlemlenebilir:

• Parlak kırmızı kan: Genellikle rektum, anüs veya kalın bağırsağın alt kısımlarındaki kanamaları işaret eder. Hemoroid veya anal fissür gibi durumlarda yaygındır.
• Koyu, katran benzeri dışkı (melena): Üst sindirim sistemi (mide, ince bağırsak) kanamalarında görülür. Kan, sindirim sürecinde parçalandığı için dışkı siyah ve yapışkan bir hal alır.
• Dışkıda kırmızı çizgiler veya lekeler: Bu, dışkının yüzeyinde taze kanın varlığını gösterebilir.

Bu tür belirtiler fark edildiğinde, vakit kaybetmeden bir sağlık uzmanına başvurulmalıdır.

Gizli kan, gözle görülemeyen ve sadece laboratuvar testleriyle tespit edilebilen kandır. Bu test, özellikle kolorektal kanser taramalarında yaygın olarak kullanılır. İki ana türü vardır:

• Guaiac bazlı FOBT: Dışkı örneğine özel bir kimyasal (guaiac) uygulanır. Kan varlığında renk değişimi gözlemlenir. Test için genellikle üç ayrı dışkı örneği gerekir ve bazı gıdalardan (örneğin kırmızı et) kaçınmak gerekebilir.
• İmmunokimyasal FOBT (FIT): Bu test, insan hemoglobinine özgü antikorlar kullanır. Daha hassastır ve diyet kısıtlaması gerektirmez. Evde veya klinikte uygulanabilir.

Test sonucu pozitif çıkarsa, kanamanın kaynağını belirlemek için ek tetkikler (kolonoskopi gibi) yapılır.

Dışkıda kan şüphesi durumunda, doktorlar aşağıdaki yöntemlerle sindirim sistemini inceleyebilir:

• Kolonoskopi: Kalın bağırsağın iç kısmının kameralı bir cihazla incelenmesidir. Polip, ülser veya tümör gibi kanamaya neden olabilecek anormallikler tespit edilebilir.
• Endoskopi: Üst sindirim sistemi kanamalarında yemek borusu, mide ve oniki parmak bağırsağının incelenmesi için kullanılır.
• Görüntüleme testleri: BT taraması veya anjiyografi gibi yöntemlerle kanamanın yeri belirlenebilir.

Dışkıda kan tespiti, kendi kendine teşhis koymak yerine bir doktor gözetiminde yapılmalıdır. Aşağıdaki durumlarda acil tıbbi yardım alın:

• Şiddetli karın ağrısı, baş dönmesi veya halsizlik eşlik ediyorsa.
• Kanama devam ediyor veya artıyorsa.
• Ateş, kilo kaybı gibi ek semptomlar varsa.

Erken teşhis, özellikle kolorektal kanser gibi ciddi hastalıklarda hayat kurtarıcı olabilir. Düzenli check-up ve tarama testleri önerilmektedir.