Kanda mikrop bulunması ne anlama geliyor?

Kanda mikrop (genellikle bakteri) bulunması tıpta "bakteriyemi" olarak adlandırılır. Bu durum, normalde steril (mikropsuz) olan kan dolaşımına bakterilerin girmesi ve çoğalması anlamına gelir. Bakteriyemi tek başına bir hastalık değil, altta yatan bir enfeksiyonun kan dolaşımına yayıldığını gösteren ciddi bir bulgudur.

Kan dolaşımına mikrop girişi çeşitli yollarla olabilir:

• Şiddetli zatürre, idrar yolu enfeksiyonu, menenjit veya karın içi enfeksiyon gibi ciddi bir enfeksiyonun vücuda yayılması.
• Ameliyat sonrası, özellikle karın veya kalp ameliyatları gibi büyük cerrahi müdahaleler.
• Diş tedavileri sırasında (özellikle risk grubundaki kişilerde).
• Damar yolu (kateter) gibi tıbbi cihazların uzun süreli kullanımı.
• Bağışıklık sisteminin zayıfladığı durumlar (kanser tedavisi, organ nakli, AIDS, diyabet gibi kronik hastalıklar).
• Apseler veya derin yara enfeksiyonları.

Kanda mikrop olması, vücudun tüm organlarını etkileyebileceğinden belirtiler genellikle şiddetlidir ve hızla kötüleşebilir:

• Yüksek ateş veya ani titreme nöbetleri.
• Hızlı kalp atışı (taşikardi) ve hızlı nefes alıp verme.
• Şiddetli halsizlik, bitkinlik ve genel durumda bozulma.
• Bilinç bulanıklığı veya konfüzyon.
• Bulantı, kusma ve iştah kaybı.
• Ciltte döküntü veya renk değişikliği.

Bu belirtilerin "sepsis" adı verilen, hayatı tehdit eden bir tabloya işaret edebileceği unutulmamalıdır.

Tanı için doktor öncelikle fizik muayene yapar ve hastanın öyküsünü dinler. Kesin tanı için ise "kan kültürü" testi yapılır. Bu testte, hastadan alınan kan örnekleri laboratuvarda özel besiyerlerine ekilir ve burada bakterilerin üreyip üremediği gözlemlenir. Üreyen mikrop varsa, hangi antibiyotiğin etkili olacağını belirlemek için "antibiyotik duyarlılık testi" de yapılır. Ayrıca, enfeksiyonun şiddetini ve organ fonksiyonlarını değerlendirmek için tam kan sayımı, CRP, prokalsitonin ve biyokimya testleri de istenebilir.

Bu iki terim sıklıkla karıştırılır:

• Bakteriyemi: Sadece kanda bakterilerin bulunması durumudur. Bazen vücut bunu kendi bağışıklık sistemi ile temizleyebilir ve belirti vermeyebilir (geçici bakteriyemi).
• Sepsis: Kana karışan mikroplara karşı vücudun verdiği tepkinin kontrolden çıkması ve kendi doku ve organlarına zarar vermeye başlamasıdır. Bu, bakteriyeminin çok daha ciddi ve ölümcül olabilen bir sonucudur. Sepsis, acil tıbbi müdahale gerektiren bir durumdur.

Kanda mikrop tespit edilmesi acil bir durumdur ve genellikle hastanede yatış gerektirir.

• Antibiyotik Tedavisi: En önemli tedavi yöntemidir. Kan kültürü sonucu beklenirken, geniş etkili (geniş spektrumlu) antibiyotiklerle hemen tedaviye başlanır. Daha sonra sonuca göre en etkili antibiyotikle tedaviye devam edilir. Antibiyotikler damar yoluyla (intravenöz) verilir.
• Destekleyici Tedaviler: Tansiyon düşüklüğü varsa serum ve damar daraltıcı ilaçlar, organ yetmezliği gelişirse diyaliz veya solunum cihazı desteği gibi tedaviler uygulanır.
• Kaynak Kontrolü: Enfeksiyonun kaynağı (apse, enfekte kateter vb.) cerrahi olarak veya başka yöntemlerle temizlenmelidir.

Kanda mikrop bulunması, zamanında ve etkili bir şekilde tedavi edilmezse sepsis, septik şok, çoklu organ yetmezliği ve ölümle sonuçlanabilen ciddi bir durumdur. Erken teşhis ve hızlı müdahale hayat kurtarıcıdır. Yüksek ateş, titreme ve genel durumda hızlı bozulma gibi belirtiler görüldüğünde vakit kaybetmeden bir sağlık kuruluşuna başvurmak çok önemlidir.